ลายรดน้ำ เป็นลวดลายหรือภาพ รวมไปถึงภาพประกอบลายต่าง ๆ ที่ปิดด้วยทองคำเปลวบนพื้นรัก โดยขั้นตอนการทำสุดท้ายคือการเอาน้ำรด ให้ปรากฏเป็นลวดลาย จึงกล่าวได้ว่า “ลายรดน้ำ” คือ ลายทองที่ล้างด้วยน้ำ
อุปกรณ์ในงานลายรดน้ำ
น้ำยาที่ใช้เขียนลายรดน้ำมีส่วนผสมอยู่ 3 อย่าง
1. หอระดาน เป็นก้อนหินที่มีสีเหลือง มาจากประเทศจีน ราคาค่อนข้างสูง และนำมาแปรรูปโดยบดละเอียด
2. กาวกระถิน Gum Arabic แท้จริงแล้วมันคือยางสนชนิดหนึ่งจากต้น acacia ที่มีมากใน Africa เป็นเม็ดใส ๆ เป็นยางไม้จากต้นกระถิน โดยนำไปเคี้ยวกับน้ำร้อนมีความเหนียวคล้ายกับแป้งเปียก ยางสนแห้งจะมีลักษณะเป็นก้อนคล้ายอำพันสีส้มอ่อนๆ ละลายน้ำได้ หาซื้อได้ที่ พาหุรัด ตามร้านขายยาจีน
3. ฝักส้มป่อย เป็นฝักคล้ายจามจุรี โดยนำไปต้มกับน้ำร้อน (15 ฝักกับน้ำ 1 ลิตร) จะได้น้ำที่มีสีชา
แล้วนำวัตถุดิบทั้ง 3 มาผสมกัน
การปิดทองใช้ทองคำเปลว 100 เปอร์เซ็นต์ปิดลงไป วิธีการปิดนั้น ทองคำเปลวจะเปลือง หรือไม่เปลืองก็ขึ้นอยู่กับฝีมือในการปิด รอยต่ออย่าให้ซ้อนกัน ต้องใช้ทักษะค่อนข้างสูง เสร็จแล้วก็ใช้นิ้วที่สะอาดแตะไปที่รอยต่อของทองคำเปลว เปลงทองบางส่วนจะติดกับนิ้วขึ้นมา ก็เอาไปแตะตรงจุดที่ไม่มีทอง แล้วใช้สำลีที่สะอาดเช็ดเบา ๆ ให้ทั่วทั้งภาพให้แผ่นทองคำเปลวติดเนียนไปกับพื้น
เมื่อทำกรรมวิธีการปิดทองเรียบร้อยแล้ว จึงนำภาพไปรดน้ำ โดยใช้น้ำธรรมดา น้ำยาหอระดานเมื่อถูกน้ำจะละลายหลุดออกมา
ใช้สำลีชุบน้ำมาแปะให้ทั่ว ๆ ค่อย ๆ ลูบให้ทั่ว ลายก็จะปรากฎให้เห็นชัดเจนขึ้น
more info งานช่างลายรดน้ำ
