คันกระสุน

คันกระสุน

สมคิด กสิวิทย์ เจ้าของ คันกระสุน อาวุธโบราณคู่กายชายไทยอีกชิ้นหนึ่ง ยิ่งนับวันจะเลือนหายไปทุกที เป็นอีกชิ้นงานที่พี่ขจรอยากสนับสนุน

คันกระสุน เป็นลูกครึ่งของธนูกับ หนังสติ๊ก รูปร่างเหมือนธนู แต่ใช้ลูกกระสุนดินเหมือนหนังสติ๊ก อาจเป็นเพราะ
1. ทำได้ยากกว่า
2. พกพาไม่สะดวก
3. ใช้งานยาก


คันกระสุนคันหนึ่ง ประกอบด้วย คัน สาย และ รังกระสุน ตัวคันทำจากไม้ไผ่ ซึ่งต้องเป็นไม้ไผ่ที่มีอายุแก่ๆ เพราะมีคุณสมบัติในการสปริงตัวและคืนรูปที่ดี ส่วนสายได้มาจากการนำไม้ไผ่มาเหลาเป้นเส้นเล็กๆ จากนั้นจึงนำมาฟั่นให้เป็นเกลียว และรังกระสุน หรือแป้นที่ใช้วางลูกดินจะใช้สายสร้อยซึ่งมีลักษณะคล้ายเถาบอระเพ็ดมาถัก เป็นรังขึ้นมา มีเคล็ดลับอยู่นิดหนึ่งว่า หลังจากเหลาไม้ไผ่ทำเป็นคันเสร็จเรียบร้อยแล้ว ต้องลองน้าวดูความสปริงของไม้ด้วยว่ามีความอ่อนเสมอกันไหม ถ้าแข็งข้างอ่อนข้างจะทำให้ยิงออกมาไม่ตรงเป้า

พี่สมคิดอธิบายว่า การทำงานของหนังสติ๊ก และคันกระสุนต่างกัน ถ้าเป็นหนังสติ๊กด้ามจะแข็งจึงใช้แรงยึดที่ยาง แต่คันกระสุนจะกลับกัน คือคันจะเป็นตัวน้าวตัวสปริง ส่วนสายจะอยู่ตายตัว ไม่ยืด ซึ่งถ้าเทียบความแรงกันแล้ว จากความรู้สึกที่พี่สมคิดได้ลองสัมผัสมาทั้งสองอย่าง คันกระสุนจะยิงได้ไกลและแรงกว่าหนังสติ๊ก เพราะต้นกำเนิดแรงที่มากกว่า

ถ้าเป็นคันกระสุนจะไปได้ไกลสุด 300 เมตร ส่วนหนังสติ๊กไปได้ประมาณ 200 เมตร ถ้าเป็นลังน้ำปลากล่องใหม่ๆ สามารถยิงทะลุทั้งสองข้างได้เลย ในระยะ 3-4 เมตร

คันกระสุน เป็นเครื่องมือยิงสัตว์ มีคันใช้สายโก่งยิงด้วยลูกดินปั้นกลม โดยทั่วไปมักใช้ยิงนกทุกชนิดและยิงสัตว์เล็ก ๆ เช่นกระรอก กระแต กระต่าย และปลาเป็นต้น

คันสุน คันธนูและ คันหน้าไม้ มีลักษณะการทำคล้าย ๆ กัน คือ มีคันสาย และลูกยิง คันจะทำด้วยซอไม้ไผ่ที่แก่จัด โดยตัดลำไม้ไผ่ยาวประมาณ ๑ เมตร เหลาให้เรียวด้านปลายไม้ทั้งสองข้าง ควั่นหัวท้ายที่ปลายไม้ไว้เพื่อเป็นบ่ารับสาย ตรงช่วงกึ่งกลางคันสุนใช้ไม้เหลามัดด้วยหวายประกบแน่นเรียกว่า กบ เพื่อให้คันไม่หักง่าย ๆ เวลาดึงสายและเพื่อให้จับได้ถนัด ส่วนสายใช้ส่วนผิวไม้ไผ่เหลาเป็นเส้น ตรงกลางสายผ่าเป็นสองเส้น ทำรังวางลูกกระสุนถักเป็นหวายรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัสเล็ก ๆ มีร่องลึกสำหรับวางลูกกระสุนเรียกว่า รังกระสุน ซึ่งมีอยู่สองลักษณะคือ รังกระจาดกับรังหอยโข่ง ทาบลายสายทั้งสองข้างคล้ายกัน รอยควั่นหัวท้ายของปลายคัน เมื่อคล้องหูกับปลายคันแล้วสายจะดึงคันให้โก่งงอ
source: www.tv5.co.th, phasuk magazine